1- AMAÇ
Normal dolasım ve solunum sağlanması ve sürdürülmesi, hastanın güvenliğinin sağlanması, olası komplikasyonlardan ve travmalardan korunması için standart bir yöntem belirlemektir.
2- KAPSAM
Bu talimat, hastada hareketsizlik sonucu en sık görünen komplikasyonlar kas atrofisi ve kontraktürler ve bası yaralarını önlemek için uygun pozisyon verilmesi faaliyetlerini kapsar.
3- SORUMLULAR
Bu talimatın uygulanmasından hemşire ve bakım görevlileri sorumludur.
4- TANIMLAR
-
5- YÖNTEM AKIŞI
5.1. TEMEL İLKELER:
5.1.1- Verilecek pozisyon hastanın yası, kilosu, boyu, kardiyopulmoner durumu ve var olan diğer hastalıkları dikkate alınarak seçilmelidir.
5.1.2- Hasta pozisyon verilirken olası travma ve komplikasyonlara karsı güvenliği sağlanmalıdır.
5.1.4- Verilen pozisyonda hastanın başı doğal pozisyonundan olmalı, hava yolu ve serebral dolasımı sağlamak için keskin hareket ve pozisyonlardan kaçınılmalıdır.
5.1.5- Hastanın dolasım ve solunumu verilecek pozisyonla engellenmemelidir.
5.1.6- Periferik sinirler üzerine bası önlenmelidir.
5.1.7- Verilecek pozisyon hastanın cilt bütünlüğünü korumalı ve sürdürmelidir.
5.1.8- Hastanın yatak tarafındaki kolunun vücudunun altında kalmamasına dikkat edilmelidir.
5.1.9- Hastanın altında EKG kablosu, serum seti, enjektör iğnesinin kabı vb. malzemelerin
kalmamasına özen gösterilmelidir.
5.1.10- Bas ve boyun hiperekstansiyonda olmamalı, yüz gövde ile aynı doğrultuda olmalıdır.
5.1.11- Hasta hangi pozisyonda yatarsa yatsın, baş yatay düzleme göre 30-40’ kadar yüksekte olmalıdır.
5.2- TANILAMA
5.2.1- Pozisyonlar:
5.2.1.1- Supin (dorsal) pozisyon: Vücut için doğal pozisyondur. Hasta sırt üstü yatar pozisyondadır.
5.2.1.2- Trendelenburg pozisyonu: Hasta düz pozisyonun da bas ayak seviyesinden daha
aşağıdadır.
5.2.1.3- Ters trendelenburg pozisyonu: Hasta sırt üstü pozisyonda yatar ve bas ayak seviyesinden daha yukarıdadır.
5.2.1.4- Fowler Pozisyonu: Hasta sırt üstü yatar pozisyonda ve masa kalçalardan kırılır.
5.2.1.5- Oturma Pozisyonu: Hasta fowler pozisyonda, sadece gövde dik durumdadır.
5.2.1.6- Litotomi Pozisyonu: Vücudun bacaklara kadar olan bölümü masa üstünde kalacak şekilde masa kalça bölümünden kırılır. Masanın yanına ayaklıklara asılır.
5.2.1.7.Prone Pozisyonu: Hasta supin pozisyondan sonra karın üstüne yatırılır.
5.2.1.8- Diz-Göğüs Pozisyonu: Hastanın dizi göğsüne gelecek şekilde pozisyon verilir.
5.2.1.8- Lateral Pozisyonu: Hastaya sağ veya sol tarafa çevrilerek pozisyon verilir.
5.2.2- Pozisyon vermede kullanılan malzemeler:
5.2.2-1. Aksesuarlar: Vücut bölümlerini korumak, desteklemek ve sabitleştirmek için çeşitli
büyüklük ve şekillerde pedler, yastıklar ve destekler kullanılır. Bas ve yüzü korumak için simit veya hava yastığı kullanılabilir. Minderler vücudun belli bir bölümünü yükseltmek için kullanılır. Köpük, lastik, polimer, silikon veya başka materyallerden
yapılmış koruyucular da kullanılabilir.
5.3. UYGULAMA:
5.3.1- Supin pozisyon:
- Hasta sırt üstü pozisyonda yatar, kollar yanda, avuç içleri aşağıda ya da vücuda doğru
dönüktür.
- Dirsekler kol bandıyla desteklenmediyse pedlerle desteklenir.
- Bacaklar, bas ve omurgayla aynı hizada yerleştirilir.
- Dizlerin yukarısından emniyet kemeri takılır, lomber eğim ve bas altına küçük yastıklar
konur.
- Basıyı önlemek için topukların altına yastık, bilek rulosu ya da simit konur.
5.3.2- Trendelenburg pozisyonu
- Bütün yatak 45 derece açıyla eğilir.
- Yatağın ayak kısmı istenilen açıya göre ayarlanır.
5.3.3- Fowler pozisyonu
- Hasta sırt üstü yatar pozisyonda ve kalçalardan bükülür.
- Dizlerin bükülmesi için masanın alt bölümü hafifçe alçaltılır.
- Sırtın rahat olabilmesi için yatağın vücut kısmı 45 derece kaldırılır.
- Hastanın aşağı kaymasını önlemek için bas kısmı aşağı doğru olacak şekilde tüm yatak
hafifçe eğilir ve ayaklar ayaklıkla desteklenir.
5.3.4- Oturma pozisyonu
- Hasta fowler pozisyonunda, sadece gövde dik pozisyondadır. Omuzlar ve gövdeden
bağlar takılır. Solunum ve dolasımı olumsuz etkilememesi için bağlar sıkı olmamalıdır.
- Bası noktaları pedlerle desteklenir.
- Yerleştirilirse solunum engellenir.
5.3.5- Prone Pozisyonu
- Hasta en az dört kişinin yardımıyla yavaş ve dikkatle karın üstüne yatırılır.
- Hastanın koltuk altlarına ve klavikuladan iliak çıkıntılarına kadar göğüs yanlarına silikon
destek ya da minderler konur. Bu destekler ile vücut ağırlığı mide ve trakstan kaldırılır.
- Kollar vücudun yanlarına ve avuç içleri yukarı bakacak ya da vücuda dayanacak şekilde
yerleştirilir.
- Dirsekler hafif bükülür ve pedlerle desteklenir.
- Kulak, göz ve yüzdeki basıyı önlemek için bas bir tarafa çevrilir, simit üzerine yerleştirilir.
- Ayak parmaklarındaki basıyı önlemek ve venöz dönüsü kolaylaştırmak ayak ve ayak
bilekleri altına yastık veya ped konur.
- - Kulaklar destekle korunmalıdır.
5.3.6- Lateral Pozisyon
- Hasta sol tarafta ise sağ lateral, sağ tarafta ise sol lateral pozisyon verilir.
- Vücudun düzgünlüğünü ve sabitliğini sağlamak için en az dört kişiyle çevrilir.
- Hastanın sırtı yatağın kenarına gelene kadar çekilir, dizin yuvarlanmaması ve hastanın
yatak üstünde sabitlenmesi için altta kalan bacak bükülür. Hastanın sırtı yastıklarla
desteklenir.
- Diz basınçtan korunmak için pedlerle desteklenir. Peroneal sinir üzerindeki basıyı
önlemek için bacak aralarına yastık konur.
- Ayak ve ayak bileklerinin düşmemesi için üstte kalan bacak desteklenir.
- Altta kalan kolda avuç içi yukarıda, üstteki kol hafif bükülerek avuç içi aşağıya dönük
yerleştirilir.
- Nörovasküler yapıları korumak ve basıyı önlemek için aksilla altına küçük rulo veya ped
konulur.
KONTRAKTÜR OLUSMASINI ÖNLEMEK İÇİN:
Kontraktür: Hastanın felçli kısmında eklem bölgelerinin hareketsiz kalmasına bağlı sekil
alarak katılaşmasıdır.
- Hasta oturur posizyonda iken etkilenen tarafındaki elinin, kolunun, altına bir yastık
vs. yerleştirilerek desteklenmelidir.
- Etkilenmeyen eliyle etkilenen taraf parmaklarını nazikçe açması ve kıvırması
söylenmelidir.
- Spastik(katılaşmış) eklemleri açmak için zorlanmamalı. Yumuşak kauçuk toplar
vb. malzemeleri avuç içinde sıkarak el ve parmakların kas gücünü kazanmasına yardımcı
olunmalı.
- Etkilenen tarafındaki ayak derisinde duyu kusuru nedeniyle oluşabilecek kızarıklık, ödem
(sislik) ve deri bütünlüğünde bozulma olup olmadığı kontrol edilmeli.
- Ödemi azaltmak için yükseltilmesi ve uzatarak oturulmasına dikkat edilmeli.
- Ayak düşmesini önlemek için ayak tahtası vb. destekler kullanılmalıdır.
HARAKET VE DERİ BÜTÜNLÜĞÜNÜN KORUNMASI
- Hastanın güvenliği ve rahatlığını sağlayarak bağımsızlığının en üst düzeyde
sürdürebilmesi için hareket etmesine yardımcı olunmalıdır.
- Hareket sırasında aşırı yormaktan kaçınılmalı, yorulup yorulmadığı sorularak devam
edilmeli.
- Yavaş ve nazik olunmalı.
- Yapılacak hareket konusunda hastayla konuşulmalı, açıklama yapılmalıdır.
- Hastanın etkilenmiş vücut tarafındaki kolundan, omzundan çekilmemelidir.
- Hasta oturduğu zaman kol ve bacağı desteklenmelidir.
- Hastayı yatakta hareket ettirirken, ya da bir yerden bir yere taşırken kol ve bacaklardan
çekilmemeli.
- Sırt üstü yatar posizyon da felçli taraftaki kol ve bacak yastıklarla desteklenmeli.
- Yan yatar pozisyonda hasta etkilenen taraf üzerine yatırılmamalı. Bas omuz ve kolları
desteklenmeli. Bacaklarının arasına yastık yerleştirilmelidir.
DERİ BÜTÜNLÜĞÜNÜN KORUNMASI İÇİN
- Hastanın derisi her gün düzenli olarak kontrol edilmeli.
- Deri temizliğinde sabun kullanılmalı.
- Derinin nemliliği sağlanmalı.
- Kızarık olan alanlara masaj yapılmalı.
- İnkontinans(idrar kaçırma) ve terlemeye bağlı aşırı nemlilik en aza indirilmeli.
- Sürtünme ve yaralanmayı önlemek için posizyon değişiminde dikkatli davranılmalı.
- Aynı posizyonda uzun süre yatması ve oturmasına izin verilmemeli.
- Hasta için uygun aktiviteler ve egzersizlerin yapılması sağlanılmalı.
Etiketler
Bilgilendirme amaçlıdır
